Bij Van de koele meren des doods
1 Noem drie culturele veranderingen/thema’s uit het fin de siècle die Van Eeden in het verhaal aansnijdt.
2 Van de koele meren des doods is een naturalistische roman. Kun je dit bewijzen aan de hand van bepaalde gebeurtenissen?
3 Vind je deze film typerend voor de opvattingen en het woordgebruik van ‘De Tachtigers’?
4 Regisseuse Van Brakel heeft de film een eigen karakter gegeven door Van Eedens naturalistische roman van een feministische invalshoek te voorzien. Leg dit uit.
5 Het boek begint met de volgende zin:
‘De geschiedenis van een vrouw. Hoe zij zocht de koele meren des doods, waar verlossing is, en hoe zij die vond.’
Kun jij deze zin uitleggen?
6 Waarom is Hedwig vaak depressief, ondanks dat ze in een prachtig huis woont tussen rijke en deftige mensen?
8 Waar ontmoet ze Johan?
9 Waarom beantwoordt zij zijn liefde niet?
9 Waardoor loopt de relatie uiteindelijk op niets uit?
Lees het volgende fragment en beantwoord de vragen:
Toen sprak Joob haar aan en ze vond zijn stem aangenaam te hooren, hoewel hij wreede dingen zei.
- ‘Jij bent de Sphinx, niewaar? Hedwig de Sphinx. Jij hebt Johan vermoord.’
Hedwig staarde hem zwijgend aan, ze rilde en schudde de schouders even. De twee keken elkaar vast in de oogen.
- ‘Hoe kunt u zulke leelijke dingen zeggen’ zei Hedwig.
- ‘Wel, ik heb er naar verlangd ze te zeggen. En als je ze niet wil hooren, waarom kom je dan hier? Ik vraag niemand hier te komen. Maar wie komt moet hooren wat ik zeggen wil.’
- ‘Het is niet waar,’ zei Hedwig.
- ‘Het is wèl waar. Je hebt 'et niet bedoeld, maar je hebt 'et toch gedaan. Je hadt 'em moeten trouwen.’
- ‘Dat zou slecht van me geweest zijn, want ik hield niet genoeg van hem.’
- ‘Als je niet genoeg van 'em hield, dan was het slecht van je hem zoo verliefd te maken.’
-‘Maar ik heb hem zoo niet gemaakt. Dat kon ik toch niet helpen?’
- ‘Wie anders? Je wist toch wel dat een jongen verliefd wordt op die manier?’
- ‘Neen, dat wist ik niet. Ik dacht dat het vriendschap blijven kon. Hij zei dat zelf.’
Joob glimlachte niet en sprak ook niet bitter, haar oprechtheid bespeurend. Hij zei:
- ‘Maar al wist jij 't niet, en hij 't niet, dan heb je-n-et toch eindelijk allebei wel geleerd.’
- ‘Ja, toen heb ik er ook dadelijk een end aan gemaakt.’
- ‘Nee, je hebt er geen end aan gemaakt. Dat kon je niet meer. Het was te laat. Het kwaad dat je gedaan hebt daar is geen end aan gemaakt.’
- ‘Ja 't was te laat,’ zei Hedwig zacht. ‘Maar ik wist niet éér. Wat kon ik doen?’
- ‘Je hadt 'em moeten trouwen.’
- ‘Tegen mijn zin? Dat is ommers onzedelijk?’
- ‘Minder onzedelijk dan wat je gedaan hebt en wat je nu gaat doen.’
10 Wat gaat Hedwig volgens Joob doen?
11 Waardoor bekoelt de relatie tussen haar en Gerard?
12 Hoe heet het kindje van Hedwig? Wie is de vader?
Lees het volgende fragment en beantwoord de vragen:
En toen de dood niet kwam, maar zij den derden dag weer wakker werd, na korten akeligen slaap, met dezelfde kwellingen, toen gaf ze 't op en besloot morfine te koopen. Dit besluit alleen bracht haar in staat op te staan en zich aan te kleeden. Zij nam een inspuiting en voelde haar levenskracht terstond terugkeeren, toen eerst kon ze weer wat eten. Maar zij was zeer zwak geworden.
In 't magazijn vond ze haar plaats bezet, men had niet op haar kunnen wachten. Zij voelde zich ook te moe voor 't werk.
Nu liep ze doelloos rond op de breede, boom-beplante, druk-bevolkte Parijsche straten, en at wat vleesch en dronk wat wijn, hetgeen haar moeheid doofde. Zij zag nu zeer bleek en mager en ouder dan zij was. Het haar droeg zij kort, na haar ziekte, en dat bleef voortaan zoo. Haar kleedij was zeer eenvoudig, bijkans schamel. Maar toch had zij iets dat de aandacht trok en zij werd veel door mannen in de oogen gekeken en nagestaard, soms ook wel aangesproken, als zij in een park te rusten zat op een bank.
12 Waardoor raakt Hedwig aan de morfine? Hoe komt ze aan morfine?
13 Welke gevolgen heeft de verslaving voor haar?
14 Welke rol speelt zuster Paula?
Lees het volgende fragment van het einde van het boek en beantwoord vraag 15:
Joob stierf twee jaren na Hedwigs terugkeer. Hedwig vijf jaren later, in haar drie-en-dertigste levensjaar.
Haar leven verliep gelijkmatig en stoorloos tot het einde, in kalme helderheid. De schoone droomen, die zij in haar dagboek beschreef, herhaalden zich en spreidden glans ook over haar dagen. Zij wist telkenmale stelliger dat het waren de eerste schemer-lichtingen van een langzaam nader-trekkend hooger en klaarder bestaan. Terwijl de vreugde in dit leven niettemin gestadig fijner en intenser werd.
Toen kreeg zij in een guur herfst-getij longontsteking en bezweek in tien dagen tijds.
Zoolang haar geest zich helder uitte, waren het uitingen van tevredenheid en dankbaarheid.
De boeren die van haar hielden, en voor wie zij niet meer was de Zonderlinge, maar zuster Hettie, een vertrouwd en nuttig persoon, behoorend in de streek als dokter en notaris, kwamen zwaar-stappend van alle kanten, met zwarte dracht en versch-gewitte klompen,
en zaten met plechtige gezichten koffie te drinken in Harmsen's huis en te hooren naar 't loftuiten der praatzieke vrouw.
Toen begroeven zij haar, in een grooten stoet, op 't kale kerkhofje, waar ook 't lijk van haar moeder lag en van haar vrindje Johan.
15 Waarin verschilt het einde van het boek met dat van de film?
Foto rechts: Frederik van Eeden (1860-1932), schrijver van Van de koele meren des doods
De tweeling
De kleine blonde dood
Max Havelaar